Program Czyste Powietrze znalazł się na skraju bankructwa – ostrzegają Polski Alarm Smogowy oraz Fundacja Instrat. Każdego tygodnia zaległości płatnicze rosną o kolejne 100 milionów złotych. Bez natychmiastowej interwencji rządu programowi grozi zapaść – ostrzegają aktywiści i eksperci oraz apelują do premiera Donalda Tuska o jak najszybsze przeznaczenie części zaliczki z REPowerEU na odzyskanie płynności finansowej Programu.
Dziura w programie Czyste Powietrze szacowana nawet na 300 mln zł przyspieszyła kadrową miotłę w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Odwołano prezesa i jego trzech zastępców. Na stanowisku jeszcze ostał się tylko Paweł Mirowski, pełnomocnik ds. programu Czyste Powietrze. Brakująca kasa ma być pokłosiem zaniedbań poprzedniego rządu Mateusza Morawieckiego. W drugiej połowie 2023 r. przyjmowano wnioski, nie mając już pieniędzy na ich pokrycie finansowe. Takie udawanie skończyło się w połowie grudnia ub.r., kiedy w kasie NFOŚiGW zobaczyli dno i nie było innego wyjścia, jak tylko wstrzymać dalsze wypłaty. Nowa minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska obiecała uruchomić w celu zasypania tej dziury środki europejskie. I podobno coś się już ruszyło. Pierwsze miliony przelano z kont Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.
Program Czyste Powietrze (PCZP) jest na skraju bankructwa – ostrzegają Polski Alarm Smogowy i Fundacja Instrat. „W ostatnich dniach dotarły do nas informacje o rosnących zaległościach w wypłatach środków z tego programu” – mówi Andrzej Guła, lider PAS.
„Informacje potwierdziło Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Wiemy, że luka wynosi już ponad 300 milionów złotych i każdego tygodnia rośnie o kolejne 100 milionów. Do końca lutego kwota niewypłaconych pieniędzy wzrośnie do 700 milionów złotych. To sytuacja niedopuszczalna – dodaje Guła. – Mówimy o co najmniej kilkunastu tysiącach rodzin, które poniosły koszty ocieplenia domów i wymiany źródła ciepła i teraz oczekują na refundację”.
Program Czyste Powietrze, prowadzony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, udziela dotacji do wymiany starych kotłów i ocieplenia domów od 2018 roku. Popularność Programu powoli rosła: w 2019 roku złożono 85 tys. wniosków, w 2023 – już 217 tys. W ciągu pięciu lat programu liczba wniosków sięgnęła 754 tys. Do wymiany pozostało jeszcze około 2,7 mln kotłów. Sytuacja smogowa z ostatniego tygodnia, kiedy polskie miasta znalazły się na czołowych miejscach najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie, pokazuje, że problem zimowego smogu wciąż trwa.
W ostatnich tygodniach premier Donald Tusk deklarował działania na rzecz walki ze smogiem poprzez błyskawiczną i na wielką skalę termomodernizację. Premier wyraził jednocześnie nadzieję, że w drugiej połowie roku Polska stanie się rekordzistą w skali Europy, jeśli chodzi o tempo zmian w tej dziedzinie.
Polski Alarm Smogowy oraz Fundacja Instrat wystosowały apel do premiera Donalda Tuska w sprawie podjęcia działań usprawniających PCZP i ratujących go przed zapaścią finansową. Organizacje te apelują do premiera przeznaczenie 2 mld zł z REPower Europe na program Czyste Powietrze i pilne działania w kierunku odblokowania środków KPO na ten cel, a w dalszej kolejności środków Funduszu Spójności i innych niezbędnych źródeł finansowania. Jak podkreślają autorzy apelu, działania te są konieczne, gdyż Polska jest krajem o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu w całej Unii Europejskiej, które przyczynia się każdego roku do ponad 40 tys. przedwczesnych zgonów.
