Słownik gwary świętokrzyskiej opracowuje Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Kielcach. Publikacja ma być gotowa w przyszłym roku w formie tradycyjnej książki i e-booka.
Piotr Żak z WBP w Kielcach poinformował, że projekt jest realizowany w ramach grantu, który biblioteka pozyskała z programu EtnoPolska 2021, prowadzonego przez Narodowe Centrum Kultury. Zaznaczył, że gwara świętokrzyska jest nieodłączną część tożsamości kulturowej i społecznej regionu. Słownik powstaje, ponieważ coraz mniej osób potrafi posługiwać się dawnym językiem świętokrzyskiej wsi, coraz mniej też go rozumie.
ZOBACZ TEŻ: Ostrowiec Świętokrzyski. Przewoził dwoje małych dzieci mając ponad 4 promile alkoholu
“Gwara jest niezwykłą część kultury regionalnej. Nasza gwara ma specyficzny rytm, słownictwo, wyznacza też pewien sposób widzenia świata. Gwara świętokrzyska jest bardzo silnie związana z naturą” – podkreślił w rozmowie z PAP Piotr Żak.
Na początek WBP przygotuje kilkadziesiąt haseł, które dotykają różnych obszarów codziennego życia. Dodatkowo każdy może wysyłać na specjalny adres mailowy [email protected] swoje propozycje.
“Zachęcamy do udziału w tworzeniu tego słownika naszych czytelników i mieszkańców regionu. Są takie miejsca w województwie gdzie gwara jest jeszcze obecna, żyją starsze osoby, które nadal się nią posługują. Trzeba to wykorzystać, aby ocalić gwarę od zapomnienia” – dodał Żak.
Oprócz słownika planowane są wystawy z fragmentami utworów literackich pisanych gwarą i publikacje nagrań z osobami, które się nią posługują. W ramach projektu zaplanowano także cykl spotkań z językoznawcami.
“Pierwsze z nich odbędzie się na początku września. Naszym gościem będzie związana z Kielcami prof. Katarzyna Kłosińska z Uniwersytetu Warszawskiego, przewodnicząca Rady Języka Polskiego, która powie o przenikaniu i się gwary i naszego współczesnego języka, głównie młodzieżowego” – powiedział.
Gwara świętokrzyska należy do zespołu gwar małopolskich. Charakteryzuje się m.in. mazurzeniem, czyli wymową głosek sz, ż, cz, dż jako s, z, c, dz np.: zaba, syja. Z kolei samogłoski o, u są poprzedzone spółgłoską ł, np.: łosa, łodejdź. Elementy gwary świętokrzyskiej w niektórych przypadkach przeszły na stałe do języka codziennego. W Świętokrzyskiem usłyszymy np. złapę zamiast złapię, skubę zamiast skubię czy drapę zamiast drapię. (PAP)
Autor: Wiktor Dziarmaga
wdz/ joz/
