Pod hasłem “Beit Tefilia – Dom Modlitwy” przebiegać będą X Kieleckie Spotkania Chrześcijańsko-Żydowskie, które w czwartek rozpoczęły się w Kielcach. Organizatorem wydarzenia jest Stowarzyszenie im. Jana Karskiego.
Tegoroczne wydarzenie potrwa do 23 października i poświęcone będzie żydowskiemu domowi modlitwy. Podczas dziesięciu dni w gmachu dawnej synagogi przy ul. Warszawskiej 17 odbędą się wykłady, debata i koncert szabasowych pieśni żydowskich. Budynek od lat stoi nieużytkowany – niewiele osób miało okazję zobaczyć jego wnętrze.
Uczestnicy spotkania będą mogli także zwiedzić wystawę odkrywającą dawny żydowski dom modlitwy oraz obejrzeć rekonstrukcje budynku w 3D.
ZOBACZ TEŻ: Kielce. Mężczyzna miał zaczepiać dzieci wychodzące ze szkoły, sprawę bada policja
Opracowania trójwymiarowej rekonstrukcji dawnej synagogi podjął się Piotr Świerczyński ze Stowarzyszenia im. Jana Karskiego. Prace nad projektem trwały półtora roku. Do odtworzenia wyglądu przedwojennego budynku posłużyły mu archiwalne zdjęcia, dokumenty oraz relacje i świadectwa osób odwiedzających to miejsce w latach międzywojennych.
Świerczyński powiedział w czwartek, że kielecką synagogę wyróżniały trzy nietypowe elementy. “Jednym z nich były zewnętrzne balkony, które były zlokalizowane po stronie ulicy Warszawskiej. To element niespotykane w innych synagogach. Nie do końca wiemy, do czego one służyły, być może wiązały się ze świętem Sukkot, kiedy Żydzi na balkonach budowali szałasy” – wyjaśnił.
Kolejną osobliwością było okrągłe okienko, które łączyło pokój towarzystwa dobroczynności z salą główną synagogi. “Mogło to być symboliczne otwarcie na salę główną, gdzie były przechowywane zwoje tory” – ocenił Świerczyński.
Kielecka synagoga miała także nietypowe sklepienie – tzw. łuk Tudorów. “Ono również nie znajduje odzwierciedlenia w innych budynkach synagogalnych” – przypomniał.
Niestety z pierwotnych elementów wykończenia synagogi nie wiele postało. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali budynek. Przez kilka lat po wojnie obiekt stał opuszczony i niszczał. W latach 1951–55 przeprowadzono remont byłej bożnicy. Zmieniono wtedy częściowo podział wewnętrzny budynku. Salę modlitw przecięto stropem oraz wymieniono okna, zastępując wcześniejsze nowymi – prostokątnymi. Od 1955 r. do 2011 r. mieściło się tam Archiwum Państwowe.
Z pisemnych świadectw wynika, że wnętrze synagogi było bogato zdobione. Na podstawie tych dokumentów oraz przede wszystkim zdjęć z podobnych budynków zlokalizowanych w innych częściach kraju, autor postarał się rekonstruować wnętrze kieleckiej bożnicy.
Kielecka synagoga oddana została uroczyście do użytku 18 września 1903 roku. Budowę rozpoczęto w czerwcu 1902 roku na placu zakupionym przez kieleckiego działacza żydowskiego Mojżesza Pfefera. Bożnica została zaprojektowana przez architekta miejskiego Stanisława Szpakowskiego. Była to murowana budowla w stylu neoromańsko-mauretańskim.
X Kieleckie Spotkania Chrześcijańsko-Żydowskie zainaugurował w czwartek wykład znawczyni stylu mauretańskiego w budownictwie synagogalnym prof. Eleonory Bergman pt. “Odkrywanie kieleckiej synagogi”.
W sobotę o godz. 17 odbędzie się koncert w wykonaniu warszawskiego kameralnego chóru “Szir Awiw”. Artyści wykonają szabasowe pieśni żydowskie. Następnego dnia o godz. 15.30 rabinka i ksiądz rozmawiać będą o synagodze i kościele. Debatę prowadzić będą: rabinka Małgorzata Kordowicz z warszawskiej gminy żydowskiej i ks. Alfred Wierzbicki, wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Na kolejne dni zaplanowano wykłady m.in. prof. Leszka Hońdo z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz ks. prof. Henryka Paprockiego, który opowie o wpływie tradycji judaistycznej na chrześcijańską architekturę.
Ostatnim gościem Spotkań Chrześcijańsko-Żydowskich będzie filozof i znawca historii Żydów szydłowskich ks. prof. Paweł Mazanka. Wykład pt. “Dzieci XVI-wiecznej synagogi. O Żydach z Szydłowa” odbędzie się 22 października o godz. 18.
Na zakończenie Spotkań organizatorzy zapraszają 23 października o godz. 17 na spacer miejski pod nazwą “Wieczór kieleckich świątyń”. Spacer rozpocznie się od synagogi i obejmie cerkiew, kościół ewangelicki i kościół katolicki.
Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny, ale obowiązują zapisy poprzez stronę: www.jankarski.org.pl/spotkania. Liczba uczestników wydarzeń jest ograniczona, a podczas spotkań obwiązywać będą zalecenia związane z reżimem sanitarnym.
Kieleckie Spotkania Chrześcijańsko-Żydowskie są cykliczną imprezą organizowaną w Kielcach od 2011 roku przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, realizowaną przy wsparciu Urzędu Miasta Kielce i Fundacji im. Róży Luksemburg. (PAP)
Autor: Wiktor Dziarmaga
